روش های ارتکاب پولشویی
شیوه هایی که مجرمین برای پولشویی و درآمدهای کثیف ناشی از اعمال مجرمانه در پیش می گیرند، بسیار زیاد و مختلف بوده و هر روز نیز بر تعداد و تنوع آنها افزوده می شود. با این حال تردیدی نیست که امروزه استفاده از بانکها و موسسات مالی و اعتباری در سراسر دنیا از رایج ترین و بهترین شیوه های پولشویی است و بخش عظیمی از مبالغی که همه ساله تطهیر داده می شود، از طریق این بانکها و موسسات صورت می گیرد. با این توضیح شیوه های پولشویی به دو قسمت تقسیم می شود:
- شیوه های مرتبط با سیستم بانکی
- شیوه های خارج از فعالیت در سیستم های بانکی
مبحث اول: شیوه های مرتبط با سیستم بانکی
امروزه بانکها و موسسات مالی اصلی ترین مجرای پولشویی و راحت ترین کانال عبور و انتقال سیلابی از پول های آلوده به سرزمین های دور دست، خصوصاً مناطقی که به واقع (( بهشت مالیاتی)) نام گرفته، می باشند. این موضوع خصوصاً بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر۲۰۰۱ آمریکا اهمیت بیشتری یافته است؛ چرا که محققین اعلام کردند که تروریست های مرتبط با این حملات از سرویس ها و خدمات بانک های ایالات متحده برای انجام حملاتشان استفاده کرده اند. تمایل قاچاقچیان به استفاده از سیستم بانکی برای پولشویی های خود، آن چنان است که گاهی مقامات کشف جرم جهت شناسایی این گونه پولها و دستگیری صاحبان آنها اقدام به تشکیل بانک های قلابی در جزایر کشورهای کوچک می کنند.
هر چند پولشویان برای انجام عملیات خود گاه از طریق در اختیار قرار گرفتنه یک بانک استفاده می کنند اما برای انجام عملیات پولشویی حتما لازم نیست کل سیستم یک بانک در اختیار باشد، بلکه بتوان به کارگیری ابزارهای بانکی نیز آنان را به مقصود می رساند. در زیر نمونه هایی از چگونگی استفاده پولشویان از ابزار بانکی بین المللی را می آوریم:
-گشایش اعتبار اسنادی با توصیف کلی از کالا ( مثلا ماشین آلات صنعتی، اقلام عمومی برای راهسازی) معمولا در این گونه موارد پروفورما ارائه نمی شود.
-گشایش اعتبار اسنادی با در نظر گرفتن حق کمیسیون بالایی برای واسطه خارجی، به این ترتیب منابع نامشروع تحت عنوان حق کمیسیون از یک بانک به بانک دیگر انتقال می یابد.
-درخواست رسید ساده برای حمل کالا به جای اسناد معتبر که حمل واقعی کالا را نشان می دهند. مثلا بازرگانان صدیق از ضوابط و ابزار پرداخت بین المللی که توسط اتاق بازرگانی بین المللی شناخته و پشتیبانی و تضمین می شود استفاده می نامند ولی پولشویان به یک بارنامه داخلی که مورد توافق ساختگی است بسنده می کنند و یا اعتبار اسنادی به نفع خریداری گشایش می شود که درخواست ارائه اسناد کامل حمل نداشته باشد. در این گونه موارد سازش خریدار و فروشنده می تواند باعث انقال وجوه کثیف شود و پول کثیف را از منشاء اصلی آن دور نماید.
-گشایش اعتبار اسنادی داخلی در یک کشور: در این موارد که حمل کالا باید در داخل یک کشور صورت گیرد، فقط رسید ساده ای برای تحویل کالا از انبار فروشنده به انبار خریدار صادر می شود. در بسیاری موارد برای اثبات جابجایی کالا امضاء نماینده یا وکیل خریدار کافی است. بنابراین می توان تصور کرد که همه این عملیات به نحوی صوری انجام شده و بدون این که کالایی خرید و فروش شده باشد مقادیری پول نقد از طریق سیستم بانکی و با استفاده از ابزار اعتبار اسنادی انتقال یافته است.
-گاه مشتریان بانک سفارشاتی برای حمل یا خرید کالاهایی می دهند که با کسب و کار معمول آنها و یا گردش حسابشان هماهنگی نداشته و بسیار بیشتر است. احتمالا در این گونه موارد هم ممکن است هدف نهایی استفاده از پوشش به کارگیری ابزار بانکی باشد.
تشکیلاتی که قصد پولشویی با استفاده از ابزار بانکی را دارد پیشنهاد مناقصه عمومی می دهد. نحوه برگزاری و اعلام برنده مناقصه طوری تنظیم می گردد که یکی از وابستگان تشکیلات برنده اعلام شود. این برنده ضمانت نامه ای به مبلغ بالا ارایه می دهد. از سوی دیگر طرف مناقصه دهنده عمداً کار را ناتمام گذارده و به ذینفع ضمانت نامه اجازه ادعای دریافت مبلغ ضمانت نامه را که بسیار بالاتر از مبلغ کار است می دهد.
نتیجه این عملیات گردش پول کثیف در سیستم بانکی با استفاده از ابزار بانکی( ضمانت نامه ) و تمیز جلوه دادن آن است.
مبحث دوم: شیوه های خارج از حوزه فعالیتی در سیستم بانکی
معمولاً مجرمین سعی در استفاده از بانکها و امکانات بانکی جهت تطهیر و پاکسازی پول های آلوده خود دارند، لکن با این وجود شیوه های دیگری خارج از محدوده فعالیت بانک ها و موسسات مالی وجود دارد که می تواند مورد استفاده تطهیر کنندگان قرار گیرد. مضافاً این که در پاره ای از مواقع اجرای دقیق مقررات و ضوابط بانکی در خصوص مبارزه با پول شویی راه را برای مجرمین جهت تطهیر عواید نامشروع به گونه ای مسدود می نماید که چاره ای جز استفاده از شیوه های جایگزین برای آنها باقی نمی ماند. به دلیل کثرت و تنوع روش ها مورد استفاده در این بخش صرفاً به ذکر تعدادی از آنها بسنده می شود.رایج ترین روش های پولشویی بدون استفاده از بانک ها عبارتنداز:
بند اول: تبدیل پول
در این روش پول های بدست آمده از فعالیت های غیر قانونی که احتمالاً دارای حجم زیادی نیز می باشند، تبدیل به اشیاء دیگری می کردند. سه روش برای تبدیل پول وجود دارد:
-تصفیه پول:
در این حالت پولها و اسکناسهای ریز و دارای ارزش کم تبدیل به اسکناسهای درشت و با ارزش تر می شوند، مثلاً هزار قطعه اسکناس صدتومانی می شوند. با توجه به اینکه پول حاصل از فروشهای خیابانی مواد مخدر غالباً از نوع اسکناسهای ریز هستند، لذا این روش برای این گونه فروشندگان و توزیع کنندگان مواد مخدر مناسب می باشد.
-تبدیل پول به اسناد مالی:
در این روش با سپردن پول نقد به بانک، چک پول، حواله یا سند بانکی قابل انتقال دریافت می شود. مثلاً در مورد نمونه قبلی با تحویل هزار اسکناس صد تومانی، یک قطعه چک مسافرتی صد هزارتومانی که دارای حجم بسیار کمتری نسبت به پول های اولیه است، دریافت می شود.
-تبدیل پول به اشیاء مالی:
در این شیوه با انجام معاملات روزمره و خرید کالاها و لوازم مورد نیاز پولهای بدست آمده تبدیل به اشیاء مادی و کالاهای با ارزش می گردند.
بند دوم: قاچاق پول
در این روش به منظور تغییر مبدا و مالکیت پول و فرار از اعمال قانون، تطهیر دهندگان، پول ها را از مرز کشوری به کشور دیگر عبور می دهند. قاچاق پول به صورت مختلفی انجام می گیرد؛ مثلا توسط پست، بسته بندی های مسافرتی و بسته بندی دستی و اغلب به کشورهایی برده می شوند که قوانین رازداری بانکی مطلقی دارند. در قاچاق پول برخلاف انتقال الکترونیکی، عین پول به صورت فیزیکی از محل تحصیل آنها به نقاطی دورتر و به ویژه به خارج از مرزهای قانونی یک کشور منتقل می شوند.