ایران و روابط بین­ الملل

فصل نخست:موقعیت کلی ایران

گفتار اول: موقعیت کلی ایران

بدیهی است وقتی سخن از جغرافیای یک کشور به میان است باید افزون بر جغرافیای سرزمینی آن از نظر کرانه (حدود) مرزی آن به جهت سرزمینی، دست کم از جغرافیای سیاسی و اقتصادی آن هم سخن گفت . با این وجود چون ما قصد داریم در گفتار ششم به طور بیشتر و کامل­تر به بررسی همه جانبه­ی ایران بپردازیم در این گفتار آغازین به کوتاهی اشاراتی به جغرافیای ایران از هر سه دیدگاه خواهیم کرد.

لیکن در خصوص جغرافیای سرزمین ایران باید یک نکته مهم یادآور شد.نکته مذکور این است که شاید بتوان گفت ایران دارای دو جغرافیای سرزمینی از جهت محدوده(کرانه­مندی) مرزی است.شاید اصلی و طبیعی و دیگری مصنوعی و آن­چه که امروزه هست.

واقعیت طبیعی و جغرافیایی آن است که وقتی سخن از ایران است در عالم واقع، ایران چیزی غیر از فلات ایران نیست و سرزمین فلات ایران تا همین چندی پیش جغرافیای سیاسی ایران را تشکیل می­داده است.بنابراین بر اساس این حقیقت باید گفت: ایران سرزمینی است که از شمال به­وسیله­ی کوه­های قفقاز و رودخانه آمو دریا و سیر دریا و از خاوران (شرق) فلات پامیر و رود سند و از جنوب اقیانوس هند و خلیج فارس و از باختر( غرب) رودخانه فرات آن رادر برگرفته است.این سرزمین پهناور در درازای چندهزار سال، قلمرو دولت ایران بود و دست کم سیزده هزار سال است که در این سرزمین مردمان ایرانی تبار زندگی می­کنند.

اما به هر حال با تغییرات ناشی از یورش سامان یافته­ ی استعمارگران اروپایی و نقشه ­ها و و دسیسه­ های انگلیس و روس در سده­ی نوزدهم میلادی، این سرزمین پهناور تجزیه شد و بخش ­های زیادی از آن زیر استعمار روس و بخش­ های دیگری از آن به چنگ بریتانیا افتاد و با تحمیل قراردادهای غیر حقوقی سرانجام آن ایران بزرگ و واقعی این چنین شد که، حال باید نگارنده نیز چون سایر مراجع که می­بینیم بنویسد: ایران یکی از کشورهای آسیای جنوب غربی است که در شرق با افغانستان و پاکستان، در شمال شرقی با ترکمنستان، در شمال غربی با جمهوری آذربایجان (اران) و ارمنستان و در غرب با ترکیه و عراق و سرانجام در جنوب با آب­ های خلیج فارس و دریای عمان همسایه است.به هر حال واقعیت کنونی مرزهای جغرافیایی سیاسی ایران این است.